Magdalena
Non Omnis Moriar
Wspomnienie to rozpoczniemy od cytatu z Jej wspomnień:
"na pewno zawdzięczam to rodzinie – że nie miałam trudności z wyborami. Świetnie wiedziałam, co powinno się robić – od razu! Bez żadnego wahania!"
Tak mówi Magdalena Rusinek o swych działaniach w czasie wojny. Żyje 89 lat i zachowuje pogodę ducha mimo, iż jako dziecko i młoda osoba doświadcza najcięższych chorób ciała oraz zostaje poddana najcięższym wyobrażalnym próbom charakteru.
Magdalena Grodzka-Gużkowska z domu Rusinek – to polska pisarka, terapeutka dzieci autystycznych i działaczka społeczna, świadek i uczestniczka powstań warszawskich, działaczka Żegoty, odznaczona tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Jak to jest możliwe, skoro sama z pochodzenia była Żydówką? Ten medal przecież przyznaje się tylko nie-żydom. Otóż okazuje się, że w czasie drugiej wojny światowej pozostawała zupełnie nie świadoma swych korzeni!
Magdalena urodziła się 7 stycznia 1925 roku a zmarła 6 stycznia 2014 roku. Jej ojcem był polski polityk partii agrarnych i działacz społeczny Zygmunt Rusinek. Jej matka była pochodzenia żydowskiego lecz była areligijna i nie przekazała wiary oraz świadomości pochodzenia swym córkom. Sama wybrała córce endecką-katolicką szkołę założoną przez polską hrabiankę Cecylię Plater-Zyberk i w tym środowisku Magdalena wyrastała w kulturze katolickiej. Jest też harcerką Związku Harcerstwa Polskiego. Katolickie nawyki kulturowe okazały się niezwykle przydatne gdy uczyła uciekinierów z getta jak wtopić się w tłum "aryjczyków". Po dekadach - uzyskawszy świadomość swych korzeni - decyduje się aby po śmierci oddać swe mieszkanie społeczności żydowskiej i chce zostać pochowaną na cmentarzu żydowskim.
Jej przejmująca relacja z czasów okupacji znajduje się Archiwum Historii Mówionej. Oto link do tej relacji a poniżej znajduje się jej streszczenie.
Po ataku III Rzeszy na Polskę ojciec ukrywał się a potem siedzi w obozach. Młodziutka dziewczyna samodzielnie opiekuje się ciężko chorymi matką oraz mającą zaburzenia psychiczne siostrą. Jednocześnie działa w różnych strukturach konspiracji antyniemieckiej. Współpracuje także z organizacją ratującą Żydów - Żegotą. Zajmowała się uczeniem osób wyciągniętych z getta funkcjonowania po stronie aryjskiej oraz opieką nad żydowskimi dziećmi ratowanymi przez Żegotę. Była też członkiem II Oddziału informacyjno-wywiadowczego Komendy Głównej Armii Krajowej pod dowództwa Kazimierza Osmeckiego ps. Iranek i działała w grupie wykonującej wyroki śmierci.
Przebywając na południu Polski bierze udział w wielu akcjach ruchu oporu. Na przykład przemieszczając się na nartach przeprowadza przez granicę w Tatrach polskich wojskowych udających się na Zachód. Szczegółowo opisuje to w swych wspomnieniach zatytułowanych "Szczęściara".
Zostaje uwięziona ją na Pawiaku a potem ucieka z transportu na Majdanek. Pieszo - wzdłuż torów kolejowych - wraca z lubelskiej stacji Tatary do Otwocka.
Jest naocznym świadkiem powstania w gettcie warszawskim i bierze udział w nastepnym powstaniu warszawskim rozpoczynając je w Śródmieściu Południowym. Wraz z narzeczonym Romanem Grodzkim z przypadku trafia do Baonu "Kiliński".
Zostaje uznana za tak wartościowego żołnierza, że otrzymuje własny pistolet maszynowy BŁYSKAWICA. Zabije z niego wielu żołnierzy wroga.
Po kapitulacji powstania trafia do obozów w Lamsdorfie, Mühlbergu i Blankenheimie. Po wyzwoleniu obozu w Blankenheimie przez wojska amerykańskie zostaje tłumaczką oficerów gen. Pattona.
We Włoszech odnajduje narzeczonego i ojca. Wraz z nimi emigruje do Wielkiej Brytanii, a potem do Kanady. Ojciec obejmuje funkcje w rządach emigracyjnych. W późnych latach 70. wraca do Polski wraz ze swym ojcem i drugim mężem Krzysztofem Gużkowskim. Nosi oba nazwiska nie zapominając o panieńskim szczególnie gdy jej myśli wracały do czasów wojennych.
Z Była dwukrotnie zamężna: z Romanem Grodzkim i z Krzysztofem Gużkowskim. Z pierwszego małżeństwa miała dwóch synów: Jana i Andrzeja
Wraz z Krzysztofem Gużkowskim prowadziła terapię dzieci autystycznych i ich rodzin. Jest autorką książek dotyczących autyzmu takich jak
Dziecko autystyczne. DZIENNIK TERAPEUTY oraz „Płacz bez łez. Listy rodziców dzieci autystycznych”
a także autobiografię "Szczęściara"
W 2008 roku została uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata a w listopadzie 2008 została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W 2011 otrzymała Nagrodę im. Ireny Sendlerowej.
Zmarła 6 stycznia 2014, została pochowana na Cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie a 5 czerwca 2014 w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych odsłonięto kamień upamiętniający jej osobę i posadzono jej drzewo pamięci.
Jej relacja z czasów okupacji znajduje się Archiwum Historii Mówionej. Oto link do tej relacji.
Chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej? Przeczytaj artykuł na Jej temat zamieszczony w Gazecie Wyborczej.
Aby lepiej poznać Magdalenę warto zapoznać się z nastepującym tekstem: wyfrunaczwlasnejglowy: Magda Rusinek. O kobiecie, która siłą i inteligencją powalała choć tak na prawdę aby j poznać warto przeczytać Jej książki.